Wat is het capaciteitstarief?
Sinds 1 januari 2023 is de elektriciteitsfactuur voor iedereen veranderd die in Vlaanderen woont en over een digitale meter beschikt. Een belangrijk onderdeel hiervan is de invoering van het capaciteitstarief, een initiatief van de Vlaamse energieregulator VREG. Met het nieuwe tarief zal netbeheerder Fluvius het piekverbruik zwaarder laten doorwegen. Met andere woorden: hoe meer je het netwerk belast, hoe meer je betaalt voor je energiedistributie.
LeasePlan Academy
Capaciteitstarief
Gastspreker Bart Massin geeft in deze LeasePlan Academy meer uitleg over het capaciteitstarief dat sinds januari 2023 is ingevoerd.
Bekijk de video hiernaast
Waarom wordt het capaciteitstarief ingevoerd?
We evolueren naar een groenere, CO2-arme samenleving. Dat betekent onder meer dat we voor de verwarming van onze huizen (warmtepompen) en voor ons vervoer (elektrische wagens) steeds meer gebruik zullen maken van elektriciteit in plaats van fossiele brandstoffen.
Daardoor zullen we het distributienet méér en anders gebruiken én dat zorgt voor almaar grotere piekbelastingen, waardoor het net mogelijk overbelast geraakt. Om dat effect tegen te gaan, zullen distributiebeheerders zware investeringen moeten doen. Denk aan dikkere kabels voor de distributie van stroom. Dat kost miljarden euro’s, waardoor elektriciteit voor alle Vlaamse gezinnen en bedrijven onbetaalbaar zou worden.
Om dat te voorkomen, wil de regulator iedereen aanmoedigen om het elektriciteitsnet efficiënt te gebruiken. Het capaciteitstarief zal ervoor zorgen dat wie hoge pieken veroorzaakt meer zal betalen dan wie zijn verbruik spreidt. Vooral voor wie bepaalde ‘zware verbruikers’ heeft, zoals een warmtepomp of een elektrische wagen, wordt het belangrijk om het gebruik ervan te spreiden en de installatie slim aan te sturen.
De verbruikspiek moet naar beneden Het is dus zaak om de verbruikspiek zoveel mogelijk proberen af te vlakken. Je kunt het vergelijken met een stuwdam en een rivier. In beide gevallen stroomt er per dag evenveel water door. Maar waar de stuwdam op sommige momenten veel water in één keer laat doorstromen, gebeurt dat in een rivier continu op een gelijkmatig tempo. Met het capaciteitstarief moeten we ons stroomverbruik dus eigenlijk van een stuwdam naar een rivier laten evolueren. Het verschil tussen dag- en nachtverbruik bedraagt vandaag maar liefst gemiddeld 3.000 Megawatt, wat gigantisch is als je beseft dat de gascentrale van Vilvoorde maar 400 Megawatt produceert. Ook Doel 1 en 2 halen elk slechts 500 Megawatt.
Impact van het capaciteitstarief op je factuur
Onze elektriciteitsfactuur bestaat uit verschillende kosten: de energiekost, de nettarieven en heffingen. Het grootste deel van je factuur, de energiekost, blijft afhankelijk van je reële verbruik. Het capaciteitstarief heeft enkel betrekking op een deel van de ‘netkosten’. Dat zijn onder andere de kosten voor het aanleggen, beheren en onderhouden van de elektriciteitsnetten, evenals het vervoer en de distributie van elektriciteit. Voor een gemiddeld gezin bedragen de nettarieven momenteel 18% van de totale factuur. Vandaag worden de netkosten berekend op je globale verbruik: hoe hoger je verbruik, hoe meer netkosten je betaalt. Met het capaciteitstarief betaal je een deel van de nettarieven op basis van de capaciteit die je verbruikt.
Het capaciteitstarief is geen bijkomend tarief. Het is enkel een andere manier om de netkosten te verdelen over alle afnemers. Het merendeel van de factuur blijft dus gebaseerd op het aantal kWh dat je afneemt. Zuinig omgaan met elektriciteit blijft lonen.
Het nieuwe capaciteitstarief zal overigens enkel in Vlaanderen van kracht zijn en dus niet in Brussel en Wallonië. Voor bedrijven bestaat deze regeling al enkele jaren, maar nu breidt het systeem uit naar gezinnen. Het tarief kan wel enkel worden toegepast bij gebruikers met een digitale meter.
Dag-en nachttarieven verdwijnen Met de introductie van het capaciteitstarief verdwijnt ook het onderscheid tussen het dag- en nachttarief. Voor het energiesysteem is het belangrijk dat vraag en aanbod van elektriciteit voortdurend met elkaar in evenwicht zijn. Om afnemers aan te moedigen ’s nachts elektricteit af te nemen, werd het dag- en nachttarief gecreëerd. Maar ondertussen is het energielandschap in volle verandering. We wekken elektriciteit meer en meer lokaal op, vaak op basis van hernieuwbare energiebronnen zoals zon en wind. Het onderscheid tussen dag- en nachturen is hier niet meer goed op afgestemd. Het zet afnemers niet aan om te verbruiken op momenten dat de zon schijnt of de wind waait en er dus veel elektriciteit voorhanden is.
Voor de distributienetbeheerder maakt het weinig verschil of afnemers nu overdag of ‘s nachts verbruiken. De kosten voor de aanleg en het onderhoud van het net blijven hetzelfde. Om ervoor te zorgen dat ook in een veranderend energielandschap de nettarieven de kosten goed weerspiegelen, verdwijnen het goedkopere nachttarief én het duurdere dagtarief. Ook hier heeft dit enkel impact op de netkosten, niet op de energiekosten. Energieleveranciers kunnen dus contracten blijven aanbieden met verschillende energieprijzen voor dag- en nachtverbruik.
Vaststelling piekverbruik Een digitale meter zal net als bij een trajectcontrole op de weg een gemiddelde van het energieverbruik berekenen. Op het einde van de maand wordt gekeken naar het kwartier waarin gemiddeld de hoogste piek werd bereikt. Het capaciteitstarief brengt het bedrag voor dit kwartier in rekening, waardoor je dus winst kunt maken door je verbruikspiek af te vlakken en de consumptie in de daluren omhoog te trekken. Hoe lager de piek, des te minder je in die maand op je elektriciteitsfactuur moet betalen.
Besparen op je factuur? Dat kan als je je verbruik spreidt. Sta vooral stil bij de toestellen die het meest bijdragen tot je hoogste piek. Dat zijn in eerste instantie toestellen die over een lange tijd een hoog vermogen vragen, zoals een warmtepomp of een elektrische laadpaal. Kies je ervoor om het gebruik van je laadpaal te spreiden, dan kan je besparen. Je hoeft in ieder geval niet aan comfort in te binden of je dagschema om te gooien. De meeste huishoudelijke toestellen kan je samen aanzetten zoals je dat gewoon bent. Dat zal doorgaans geen grote invloed hebben op je hoogste piek. Heb je toestellen waarvan het niet uitmaakt wanneer je ze gebruikt, bijvoorbeeld een wasmachine of een droogkast? Schakel ze dan niet in tijdens je hoogste piekmoment. Als je daar een gewoonte van maakt, kan je besparen.
Impact voor bestuurders van een elektrische wagen
Laad aan een lager tempo en op meerdere tijdstippen Beschik je over een laadpaal om je elektrische wagen op te laden? Een laadpaal vraagt veel vermogen over een lange tijd. Als je er niet slim mee omgaat, zal hij je piekverbruik de hoogte in duwen. Het loont dus om het laden van je elektrische wagen goed te spreiden. Veel bestuurders hebben immers de gewoonte om hun EV onmiddellijk in te pluggen wanneer ze thuiskomen. Maar als je ondertussen ook nog kookt en televisie kijkt, zal de gemiddelde verbruikspiek aanzienlijk toenemen. Daarom is het een goed idee om de wagen aan een lager tempo te laden en ervoor te zorgen dat je op regelmatige tijdstippen inplugt.
Zet in op zelfverbruik Heb je zonnepanelen? Dan is overdag laden de boodschap. Als je laadt wanneer de zon schijnt, kan je je hoogste piek mogelijk afvlakken.
Installeer een slimme laadpaal Het is ook verstandig om voor een slimme laadpaal te kiezen. Zo’n laadpaal beschikt over ‘load balancing’, een systeem dat het vermogen dat naar de auto stroomt, kan afstellen om pieken in verbruik te vermijden. Je zet hiermee een limiet op het energieverbruik, waardoor het laadstation voornamelijk in actie zal schieten als er energie over is. Op piekmomenten kan de laadpaal zelfs even afslaan. En als je twee elektrische wagens aan de stekker hebt hangen, zal de lader de ingestelde capaciteit maximaal over beide voertuigen verdelen.
Nieuwe technologiëen dragen bij tot een verlaging van je piekmomenten In de toekomst zal een EV bovendien op nog een andere manier bijdragen tot het afvlakken van de curve. Door bidirectioneel te laden, stroomt er niet alleen elektriciteit naar je wagen, maar is het ook mogelijk om energie terug te geven. Dat is bijvoorbeeld erg handig als je de wagen overdag laadt via zonnepanelen. Op de piekmomenten kan een slimme lader dan energie van je EV laten doorstromen naar het net (Vehicle to Grid), naar het huis (Vehicle to Home) en naar andere elektrische apparaten (Vehicle to Load). Autoconstructeurs zetten volop in op de ontwikkeling van deze technologie. Uiteraard zal het ook belangrijk zijn om duidelijk in car policies te specifiëren wat toegelaten is en wat niet.
Hoeveel je bespaart door slim om te gaan met pieken? Dat verschilt uiteraard van huishouden tot huishouden, maar op jaarbasis kan het toch al gauw om zo’n 300 euro gaan. Absoluut de moeite dus!
Veelgestelde vragen
Wat is het capaciteitstarief? Het capaciteitstarief is een nieuwe berekening voor je gebruik van het elektriciteitsnet. Hoewel het niets te maken heeft met de kosten die je voor stroom zelf betaalt, heeft het nieuwe tarief wel impact op een stukje van je energiefactuur. De distributienetbeheerder – in Vlaanderen is dat Fluvius – zorgt ervoor dat de stroom onze woningen bereikt en daarvoor betalen we natuurlijk ook een vergoeding. Dat bedrag wordt al sinds jaar en dag via onze elektriciteitsfactuur verrekend. De manier waarop de VREG (de Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt) die vergoeding vastlegt, verandert onder impuls van het capaciteitstarief. Terwijl de berekening vroeger enkel naar je werkelijke verbruik keek, verschuift de focus nu naar de hoogste kwartierpiek in kilowatt (KW) die je digitale meter geregistreerd heeft. Elke maand bepaalt die piek hoeveel je vergoeding bedraagt. Hoe hoger (of lager) de piek, des te hoger (of lager) de kosten op je elektriciteitsfactuur.Waarvoor dient het capaciteitstarief? Het capaciteitstarief moet ervoor zorgen dat we het elektriciteitsnet niet overbelasten. We verbruiken vandaag steeds meer stroom, zeker als de meeste gezinnen weldra een elektrische wagen op de oprit hebben staan. Bovendien schakelen we veel van onze elektrische toestellen op hetzelfde moment in, wat uiteraard een zware impact heeft op het distributienet. Om hieraan tegemoet te komen, zou de infrastructuur voortdurend moeten worden aangepast. Niet alleen is zoiets niet haalbaar, de kosten voor ons elektriciteitsverbruik zouden op termijn onbetaalbaar worden. Vergelijk het met een snelweg waar je overdag soms lang moet aanschuiven, omdat iedereen tegelijk wil passeren. Het wegennet is simpelweg niet voorzien om zoveel wagens op te vangen. Gebruik je deze weg echter ’s nachts, dan is er amper verkeer en kan je vlot doorrijden. Het capaciteitstarief wil de spitsuren op ons elektriciteitsnet verlichten, zodat we op een slimmere manier stroom verbruiken. Vooral ’s ochtends en ’s avonds zien we een piek. Sterker zelfs, het Vlaamse verschil tussen dag- en nachtverbruik bedraagt zo’n 3.000 Megawatt, evenveel als de productie van een zestal viertal kerncentrales.Vanaf wanneer en voor wie geldt het capaciteitstarief? Het capaciteitstarief is vanaf 1 januari 2023 officieel van kracht. Aangezien voor de berekening een digitale meter nodig is, zal het tarief aanvankelijk enkel gebruikt worden voor gezinnen die al over zo’n slim meettoestel beschikken. Vlaanderen telt bij de invoering ongeveer twee miljoen van die digitale meters, waardoor het tarief meteen op een groot aantal gebruikers van toepassing is. Tegen 2026 moet het capaciteitstarief voor de meerderheid van de Vlamingen gelden. Aangezien het capaciteitstarief een Vlaams initiatief is, wordt het voorlopig niet overgenomen in Brussel of Wallonië. In België zijn verschillende energieregulatoren werkzaam – in Vlaanderen is dat de VREG – en zij zijn elk verantwoordelijk voor hun eigen bevoegdheden.Hoe wordt het capaciteitstarief berekend? Het capaciteitstarief breekt met de traditionele manier van berekenen, waarbij de kosten voor je reële elektriciteitsverbruik worden opgeteld. Het tarief kijkt naar piekmomenten en beloont gebruikers die de curve van hun verbruik zoveel mogelijk afvlakken. Elke maand berekent je digitale meter de hoogste kwartierpiek in kilowatt. Het verlagen van die piek zorgt er dus voor dat je kosten zullen afnemen. Weet dat er steeds een ondergrens is van 2,5 kW geldt (die is overigens ook van toepassing op gezinnen die met een analoge meter blijven werken). De meeste gezinnen zitten daar vlot boven, zeker als je een elektrische wagen moet laden. Het is dus geen streefcijfer, maar een manier om ervoor te zorgen dat iedereen een minimale bijdrage in de netkosten betaalt. Voorlopig houdt het tarief nog geen rekening met de momenten waarop je energie verbruikt (Time of Use). Vermoedelijk zal tegen 2024 worden geanalyseerd of het nodig is om deze variabele alsnog toe te voegen.Hoeveel kan je besparen met het capaciteitstarief? Afhankelijk van je verbruik kan je dankzij de nodige optimalisatie zo’n 125 euro per jaar besparen. Dat lijkt niet veel, maar het is best een aardige som die je terugkrijgt door gewoon op een slimmere manier met je energieverbruik om te gaan. Omgekeerd kan het capaciteitstarief de kost van je energiefactuur wel omhoogdrijven als je geen rekening houdt met je piekverbruik.Wat betekent het capaciteitstarief voor je elektrische wagen? ’s Nachts koken of televisie kijken? Hoewel het je kosten stevig zou verminderen, is dat voor de meeste gezinnen geen optie. Je elektrische wagen is één van de weinige energie verbruikers die je wel kunt aanpassen zonder aan comfort te moeten inleveren. Door je wagen in dalmomenten te laden, kan je dus heel wat besparen. Het is bijvoorbeeld verstandiger om je wagen elke dag aan een lager vermogen op te laden dan je laadpaal enkele keren per week op volle kracht te laten draaien. Wie over een slimme laadpaal beschikt, kan daar zeker de vruchten van plukken. Door een maximaal verbruik in te stellen, zal de wagen minder hard laden op momenten waarop je andere huishoudelijke apparaten maximaal gebruikt. Indien de laadpaal bijvoorbeeld ingesteld is op een maximaal verbruik van 6.000 watt, dan zal hij hiermee rekening houden en optimaal gebruik maken van de periodes waarin je minder stroom nodig hebt. Bijvoorbeeld ’s nachts of zelfs overdag wanneer je thuis werkt. Dat laatste is zeker nuttig als je over zonnepanelen beschikt.Wat moet je als fleet manager doen om klaar te zijn voor het capaciteitstarief? Het capaciteitstarief vraagt in de eerste plaats een aanpassing van de gebruiker, in dit geval dus de bestuurder van de elektrische wagen. Toch kan je hier als fleet manager best zo helder mogelijk over communiceren om vervelende discussies te voorkomen. Onwetende bestuurders kunnen door de overschakeling naar het tarief immers plots met een hogere energiebijdrage geconfronteerd worden. Als fleet manager moet je de komende jaren steeds beter op de hoogte zijn van wat er in energiemarkt speelt. Informeer je dus goed of laat je bijstaan. Goed begrip is belangrijk om je car policy aan te passen en te vermijden dat bij medewerkers plots weerstand kan ontstaan tegen elektrische wagens. Op het einde van de rit blijft een elektrische wagen een win-win voor werkgever en bestuurder. En ook het capaciteitstarief biedt zeker opportuniteiten om je kosten verder te optimaliseren.Contacteer ons
Een andere vraag over het optimaal beheer van je wagenpark? Daarmee helpen we je uiteraard ook met plezier.
Vul je gegevens in en we contacteren jou zo snel mogelijk.
Opgelet: dit formulier is NIET bedoeld voor offerte-aanvragen.